زندگینامه شیرعلی مردان،سردار بختیاری

علی ‌مردان ‌خان یکی از سرداران بختیاری است که مبارزات گسترده‌ای علیه رضا خان انجام داد و در نهایت اعدام شد. مبارزات علی مردان خان در دفاع از قوم بختیاری باعث شد نامش در تاریخ ماندگار شود.

اصل و نسب علی مردان خان

علی مردان خان از سرداران ایل چهار لنگ بختیاری در سال 1271 به دنیا آمد. پدر او علیقلی خان چهارلنگ بود که در میان بختیاری‌ها محبوبیت بسیاری داشت و شرح رشادت‌ها و قهرمانی‌های او زبان‌زد همگان بود اما مرگ او در کودکی علی مردان خان باعث شد علی مردان توسط خانواده مادری‌اش پرورش یابد.

پدربزرگ علی مردان خان ، محمد علی خان نام داشت. او به‌خاطر مبارزاتی که علیه حکومت ناصرالدین شاه قاجار انجام داد بسیار مشهور بود.

مبارزه با ظلم در میان اجداد علی مردان خان همیشه وجود داشته است. کرم خان جد علی مردان رهبر قیام بختیاری علیه آقامحمدخان قاجا

علی مردان خان از سمت خانواده مادری نیز همان پیشینه مبارزاتی را دارد. مادر او بی بی مریم نام داشت که به سردار مریم معروف بود. بی بی مریم در جنگ اول جهانی که بخش‌هایی از ایران اشغال و زیر نفوذ نیروهای استعمارگر روسی و انگلیسی قرار گرفته بود؛علیه نیروهای اشغالگر روس و انگلیس قیام کرد.

سابقه مبارزات علی مردان خان

علی مردان خان، کودکی خود را نزد مادر بزرگ مادری و دایی‌هایش گذراند و از آنها بسیار تاثیر گرفت. او پس از آن‌که به مکتب رفت تصمیم گرفت در قیام مشروطه به صف سواران بختیاری بپیوندد.

علی مردان خان در سال ۱۳۰۲ پس از جدا شدن طوایف چهارلنگ از هفت لنگ به همراه برادر خود محمد علی خان به عنوان رؤسای این طایفه انتخاب شدند.

مبارزه علی مردان خان با رضاشاه

علی مردان خان مدتی بعد علیه دولت رضاشاه قیام کرد.

سیاست‌ها و اقدامات رضاشاه، زمینه نارضایتی و قیام عمومی ایل بختیاری را فراهم کرد تا این‌که در بهار سال 1308 ظلم رضاه شاه، علی مردان خان و مردان ایل را مصمم کرد علیه او وارد عمل شوند.

علی مردان خان و هم طایفه‌ای هایش از عشایر بودند اما رضا خان می‌خواست آنها را محدود کند، دام‌هایشان را از آن بگیرد. وادارشان کند تفنگ‌شان را که بخشی از فرهنگ شان بود تحویل بدهند، پوشش سنتی خود را فراموش کنند و کلاه پهلوی بر سر بگذارد.

اینها فقط بخشی از دلایل مخالفت علی مردان خان و یارانش با رضا خان بود.

علی مردان خان وقتی به خوزستان کوچ کرده بود همراه مردان ایلش جلسه‌ای تشکیل داد و قصدش را برای مبارزه با رضا خان شرح داد. مردان ایل نیز تعهد دادند به او کمک کنند و خیلی زود طوایف دیگری از چهارلنگ و هفت‌لنگ به او پیوستند

 رزمندگان بختیاری در اولین اقدام خود «پل شالو» را منهدم و راه‌های ارتباطی را قطع کردند، تا در صورت حمله قوای دولتی غافلگیر نشوند.

با فرارسیدن موسم کوچ، علی مردان خان رزمندگانش را به ییلاق هدایت کرد. خشم مردم از رضا شاه و عمالش سبب گردید تا خان جوان و محبوب، همه جا با استقبال گسترد عموم مردم مواجه شود. مردم با ساز و دهل از وی استقبال و پیشاپیش نیروهایش، گوسفند قربانی و داوطلبانه آذوقه و مایحتاج مورد نیاز رزمندگانش را تأمین می‌کردند و جوانان به او می‌پیوستند.

دستگیری و اعدام علی مردان خان

علی مردان خان مناطق بختیاری و شمال خوزستان را تصرف کرد اما به تدریج قوایش تحلیل رفت تا این‌که پس از یکسال جنگ در قهفرخ، فرخ شهر کنونی با وساطت خان‌های بختیاری تسلیم شد. این در حالی بود که رضا شاه امان‌نامه‌ای را برای او صادر کرده بود.

 

علی مردان خان را به تهران منتقل کردند و او را به زندان قصر بردند. او برخلاف وعده رضا شاه به اعدام محکوم شد این حکم سال ۱۳۱۳ به اجرا درآمد و روز17 آذر آن سال مردان خان را همراه هفت نفر از خوانین اعدام کردند.